Kolonoskopia jest badaniem, które pozwala lekarzowi zajrzeć do wewnątrz jelita grubego (okrężnicy) i odbytnicy. Lekarz wykorzystuje cienką, elastyczną rurkę zwaną kolonoskopem w celu zbadania okrężnicy. Kolonoskopia pomaga znaleźć i zidentyfikować wrzody, polipy jelita grubego, guzy i obszary zapalenia lub krwawienia. Podczas kolonoskopii mogą zostać zebrane próbki tkanek (tzw. biopsja) lub usunięte zostaną nieprawidłowe narośla. Kolonoskopia może być również stosowana jako test przesiewowy w celu wykrycia raka lub stanów przedrakowych okrężnicy lub odbytnicy (polipów).
Kolonoskop to cienka, elastyczna rurka, która może mieć od 125 do 183 cm długości. Mała kamera jest podłączona do kolonoskopu w taki sposób, aby lekarz mógł robić zdjęcia lub nagrywać wideo z wnętrza jelita grubego (okrężnicy). Kolonoskop może zostać wykorzystany do badania całej okrężnicy oraz dolnej części jelita cienkiego
Przed badaniem należy oczyścić jelito grube. Przygotowanie się do badania zajmuje od 1 do 2 dni, w zależności od sposobu oczyszczenia, które zaleci lekarz. Dla wielu osób proces przygotowania się do badania jest gorszy niż same badanie. Cały proces może być niewygodny, a osoby przez niego przechodzące mogą czuć się głodne, czego przyczyną jest lekka dieta. Zalecamy pozostać w domu na czas przygotowania się do badania, ponieważ w tym okresie wymagane będzie częste korzystanie z toalety. Preparaty służące do oczyszczenia jelita grubego powodują częste wydalanie rzadkich stolców oraz biegunkę – wszystko to, aby jelito grube było puste w trakcie badania. Jeśli będziesz miała pić specjalne płyny, jako część przygotowania, miej w zasięgu ręki soki owocowe bez miąższu lub napoje do picia, aby móc te preparaty popić. Przyjmowane płyny mogą mieć nieprzyjemny lub słony smak.
Przed badaniem może okazać się, iż wymagane będą pewne ograniczenia w przyjmowaniu pokarmu lub płynów, jednak to będzie zależeć od z zaleceń lekarza. Możesz zostać poproszona, aby ograniczyć lub wyeliminować pokarmy stałe na kilka dni przed badaniem. Możesz również zostać poproszona o przyjmowanie środków przeczyszczających. Wraz ze zmianą diety, twoje jelita muszą być zostać dodatkowo oczyszczone w celu właściwego wykonania kolonoskopii. Możliwe, że będzie trzeba wykonać nawet 2 lewatywy przed zabiegiem, ponieważ odbytnica i jelito cienkie muszą być na tyle puste, żeby móc zobaczyć ściany jelit.
Przed podejściem do kolonoskopii pamiętaj, aby poinformować swojego lekarza o:
przyjmowaniu innych leków, takich jak insulina lub leki na zapalenie stawów. Skonsultuj się z lekarzem na temat leków, które trzeba przyjąć w dniu badania.
Uczuleniu na jakiekolwiek leki, w tym środki znieczulające.
Problemach z krwawieniem, przyjmowaniu aspiryny lub leków przeciwzakrzepowych.
Ciąży lub jej podejrzeniu.
Lekarz może poprosić cię o zaprzestanie przyjmowania aspiryny lub suplementów żelaza na 7 do 14 dni przed badaniem. Jeśli regularnie przyjmujesz leki rozrzedzające krew, to pamiętaj, aby omówić to ze swoim specjalistą.
Upewnij się, aby zorganizować sobie powrót z inną osobą, która odprowadzi cię do domu po zabiegu. Ponieważ w trakcie zabiegu możesz otrzymać leki o działaniu uspokajającym, niebezpieczne jest prowadzenie pojazdów nawet przez 8 godzin od zabiegu.
Kolonoskopię wykonuje się w celu wykrycia:
raka jelita grubego lub polipów,
przyczyny krwi w stolcu lub krwawienia z odbytu,
przyczyny ciemnego lub czarnego stolca,.
przyczyny przewlekłej biegunki.
przyczyny niedokrwistości z niedoboru żelaza (anemii),
przyczyny nagłej, niewyjaśnionej utrata masy ciała,
lub leczenia choroby zapalnej jelit,.
przyczyny długoterminowych, niewyjaśnionych bólów brzucha.
Przebieg badania
Kolonoskopia może zostać wykonana w gabinecie lekarza, w przychodni lub szpitalu. Badanie to jest najczęściej wykonywane przez lekarza, który pracuje na co dzień z problemami układu pokarmowego (gastroenterolog). Niektórzy lekarze rodzinni, interniści i chirurdzy są także przeszkoleni do wykonania tego badania.
W trakcie badania możesz otrzymać leki przeciwbólowe i uspokajające, które pomogą Ci się rozluźnić, przez co przy okazji można poczuć się także sennym.
W trakcie kolonoskopii możesz czuć potrzebę wypróżnienia, podczas gdy kolonoskop będzie znajdować się w okrężnicy. Możesz również odczuwać skurcze. Oddychaj głęboko i powoli przez usta, aby rozluźnić mięśnie brzucha. To powinno pomóc na skurcze.
Najprawdopodobniej poczujesz i usłyszysz uciekające powietrze w okolicach miejsca ulokowania kamery. Jednak pamiętaj – nie ma powodu do wstydu. Dochodzi do tego w wielu przypadkach.
W trakcie badania lekarz będzie badać całą długość jelita grubego podczas gdy kamerka będzie delikatnie przesuwana w głąb, a następnie wysuwana z jelita grubego.
Lekarz może również korzystać z dodatkowych małych narzędzi, takich jak kleszcze, pętelki lub patyczki w celu pobrania wymazów lub zebrania próbki tkanki. Zazwyczaj osoba badana nic nie czuje podczas tego typu czynności.
Pod koniec badania kolonoskop jest powoli wyciągany z odbytu, podczas czego ucieka powietrze. Okolice odbytu zostaną oczyszczony przy pomocy chusteczek. Jeśli masz skurcze, to wypuszczenie gazów może pomóc je złagodzić.
Kolonoskopia trwa zazwyczaj od 30 do 45 minut, jednak może potrwać dłużej. Wszystko zależy od tego, co zostanie wykryte i co stanie się w trakcie badania.
Po kolonoskopii:
pozostaniesz pod obserwacją na około 30 minut,
możesz odczuwać skurcze lub uczucie gazów, ale to zazwyczaj szybko mija,
możesz powrócić do normalnej diety.
Przez pójściem do domu zapytaj się lekarza jakie są kolejne kroki. Niektóre leki, takie jak środki rozcieńczające krew, nie powinny być przyjmowane przez jakiś czas, gdy w trakcie kolonoskopii wykonywano biopsję lub usuwano polipy.
Możliwe powikłania
Krwawienie lub nawet przebicie jelita grubego są rzadkimi, lecz możliwymi powikłaniami po kolonoskopii. Skontaktuj się z lekarzem jeśli doświadczasz nadmiernego lub długotrwałego krwawienia z odbytu, masz ciężkie bóle brzucha, gorączkę lub dreszcze.
Endoskopiści – kolonoskopi, gastroskopia, rektoskopia:
lek. Krzysztof Tkacz
lek. Jacek Grochulski